وقتی مقابل آینه به خود نگاه می‌کنیم، شاید این سؤال به ذهنتان برسد که میانگین قد استاندارد برای مردان چه عددی است. حقیقت این است که میانگین قد مردان در ایران ۱۷۴ سانتیمتر است؛ عددی که کمی پایین‌تر از میانگین جهانی یعنی حدود ۱۷۷ سانتیمتر و نزدیک به ده سانتیمتر کمتر از مردان هلندی با میانگین ۱۸۵ سانتیمتر است. این تفاوت تنها به ژنتیک مربوط نمی‌شود؛ بلکه نتیجه‌ی ترکیبی از تغذیه، سبک زندگی، شرایط رشد در دوران کودکی و حتی وضعیت سلامت عمومی جامعه است.
میانگین قد عادی برای مردان و زنان
میانگین قد استاندارد برای مردان حدود ۱۷۵ سانتیمتر و برای زنان حدود ۱۶۲ سانتیمتر است که معمولا به عوامل مختلفی مانند ژنتیک، تغذیه و شرایط محیطی بستگی دارد. این مقادیر بر اساس مطالعات جهانی و آمارهای بهروز در نظر گرفته شده‌اند.
میانگین قد مردان در ایران چقدر است؟
مطابق آمارهای موجود، میانگین قد مردان ایران در حدود ۱۷۴ تا ۱۷۶ سانتیمتر گزارش شده است؛ این عدد در دهه‌های گذشته افزایش داشته و نشان‌دهنده بهبود نسبی شرایط تغذیه و سلامت است.
بر اساس جدیدترین داده‌ها و برآوردها از منابع معتبر:
- طبق آمار وبسایت OurWorldInData، متوسط قد مردان در ایران تا سال ۲۰۲۱ حدود ۱۷۴ سانتیمتر بوده است.
- برآوردهای معتبر بین‌المللی برای سال ۱۴۰۳ عددی حوالی ۱۷۵ سانتیمتر را برای گروه سنی ۱۸ تا ۲۵ سال گزارش می‌کنند.
- میانگین قد مردان ایرانی در سال ۱۴۰۴ در بازه‌ی منطقی ۱۷۴ تا ۱۷۶ سانتیمتر توصیه میشود و بر اساس World Population Review، در سال میانگین قد مردان ایرانی ۱۷۶ سانتیمتر گزارش شده است.
میانگین قد استاندار مردان در جهان چقدر است؟
میانگین قد استاندارد مردان در جهان بسته به موقعیت جغرافیایی، نژاد و سبک زندگی متفاوت است. به طور کلی، قد متوسط مردان در سطح جهانی بین ۱۷۰ تا ۱۷۸ سانتیمتر قرار دارد. کشورهای اروپای شمالی مانند هلند، نروژ و دانمارک در صدر جدول با میانگین قدی حدود ۱۸۲ تا ۱۸۵ سانتیمتر قرار دارند، در حالی‌که کشورهای آسیایی و خاورمیانه، از جمله ایران، میانگینی نزدیک به ۱۷۳ تا ۱۷۵ سانتیمتر دارند.
کدام کشورها بلندقدترین مردان را دارند؟
بلندقدترین مردان جهان عموما در کشورهای شمال اروپا مانند هلند، دانمارک و ایالات متحده آمریکا دیده میشوند.
ترکیبی از عوامل ژنتیکی، تغذیه غنی دوران کودکی، سیستم‌های بهداشتی قوی و سطح معیشت نسبتا بالا علت اصلی این برتری قدی است.
- هلند: مردان هلندی با میانگین قد ۱۸۴ سانتیمتر (یا ۱.۸۴ متر) بلندقدترین مردم جهان هستند. جالب است بدانید که مهاجرانی که به هلند می‌آیند نیز به‌طور میانگین از هم‌نوعان خود در کشور مبدا بلندقدتر میشوند.
- دانمارک: دانمارکی‌ها و مونته‌نگرویی‌ها با میانگین قد مردان حدود ۱۸۲ تا ۱۸۳ سانتیمتر در رده‌های بعدی قرار دارند.
- ایالات متحده آمریکا: آمریکایی‌ها که قبلا در رده‌های بالای قد جهانی قرار داشتند، با افت روبرو شده‌اند و میانگین قد مردان آن‌ها در حدود ۱۷۷ سانتیمتر (یا ۱.۷۷ متر) گزارش شده است.
ایران بر اساس برخی آمار سال ۲۰۲۴، از نظر متوسط قد در رتبه ۵۹ام در بین کشورهای جهان قرار دارد. در یک آمار دیگر مربوط به سال ۲۰۲۰، مردان ایرانی با میانگین ۱۷۵.۶ سانتیمتر در رتبه ۷۹ قرار گرفته‌اند.
چرا میانگین قد افراد در کشورها مختلف است؟
تفاوت در میانگین قد کشورها از ترکیبی از عوامل نشأت می‌گیرد:
- ژنتیک و ترکیب ژنتیکی: ژنتیک عامل اصلی تعیین‌کننده قد است، اما تأثیر آن در تفاوت‌های بین جمعیت‌ها کمتر است.
- تغذیه و فعالیت‌های بهداشتی: بهبود در تغذیه، به‌ویژه مصرف کافی پروتئین، کلسیم و ویتامین D، و دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی با کیفیت، به خصوص در دوران کودکی و بارداری، نقش مهمی در افزایش قد نسل‌ها دارد. توزیع مناسب ثروت و دسترسی به منابع غذایی باکیفیت میتواند میانگین قد را ارتقا دهد (مانند هلند).
- عوامل اجتماعی-اقتصادی: فقر، سوءتغذیه (مانند بولیوی و کشورهای آسیای شرقی) و استرس‌های محیطی میتوانند رشد قد را مهار کنند.
- مهاجرت: در برخی کشورها مانند آمریکا، مهاجرت نژادهای کوتاه‌قامت‌تر، میتواند بر میانگین قد کل جمعیت تأثیر بگذارد.
قد چگونه رشد می‌کند؟
رشد قد در صفحات رشد انجام میشود؛ این صفحات از بافت غضروفی تشکیل شده و با تبدیل غضروف به استخوان طول استخوانها افزایش می‌یابد که توسط هورمون‌هایی مثل هورمون رشد (HGH) و هورمون‌های جنسی تنظیم میشود.
ژن‌ها چارچوب ظرفیت رشد را تعیین می‌کنند، اما تغذیه، سلامت در کودکی، خواب و سطح فعالیت بدنی نحوه تحقق آن ظرفیت را شکل می‌دهند و وقتی صفحات رشد پس از بلوغ بسته شوند، افزایش قد چشمگیر متوقف میشود.
صفحات رشد استخوان و نقش HGH
رشد قد تا زمانی که صفحات رشد استخوان باز باشند، ادامه پیدا می‌کند. این صفحات در انتهای استخوان‌های بلند قرار دارند. هورمون رشد انسانی (HGH) که توسط غده هیپوفیز ترشح میشود، نقش کلیدی در تعیین قد دارد و به رشد استخوانها و عضلات کمک می‌کند. ترشح این هورمون بیشتر در هنگام خواب رخ می‌دهد.
زمان توقف رشد قد در درختران و پسران؟
رشد قدی در افراد، پس از بلوغ و با بسته شدن صفحات رشد، متوقف میشود. دختران معمولا بین ۱۵ یا ۱۶ سالگی (یا ۱۴ سالگی) از رشد قدی باز می‌ایستند و پسران معمولا دوره رشد طولانی‌تر و سریع‌تری را در بلوغ تجربه می‌کنند و رشد قدشان به‌طور متوسط تا حدود ۱۸ تا ۱۹ سالگی ادامه می‌یابد.
در موارد نادر، برخی پسران ممکن است تا اوایل ۲۰ یا حتی ۲۱ سالگی نیز به رشد جزئی خود ادامه دهند، هرچند پس از ۱۸ سالگی سرعت رشد بسیار کاهش می‌یابد و توقف رشد در اکثر مردان بین ۱۹ تا ۲۱ سالگی رخ می‌دهد.
اگر صفحات رشد استخوانی بسته شده باشند، نه تغذیه و نه ورزش میتوانند طول استخوان را افزایش دهند، مگر با مداخله پزشکی مانند جراحی افزایش قد.
ورزش هایی که میتوانند موجب افزایش قد شوند
ورزشهای منظم، بهخصوص ورزشهای هوازی و کششی (مانند یوگا)، میتوانند ترشح هورمون رشد را تحریک کرده و با بهبود وضعیت قامت (اصلاح قوز و گودی کمر)، فرد را بلندتر نشان دهند. ورزش مستقیماً طول استخوانها را پس از بسته شدن صفحات رشد، افزایش نمیدهد.
آیا بعد از ۱۸ سالگی افزایش قد طبیعی ممکن است؟
بهصورت طبیعی خیر. پس از بسته شدن صفحات رشد استخوانی، افزایش طول استخوانها دیگر ممکن نیست. افزایش قد واقعی در بزرگسالی تنها از طریق روشهای تخصصی مانند جراحی افزایش قد امکانپذیر است.
چه عواملی میانگین قد مردان را تعیین می‌کنند؟
عوامل تعیین‌کننده قد به دو دسته عمده تقسیم میشوند: ژنتیک (قد والدین، ژن‌های مرتبط با رشد و هورمونی که ظرفیت رشد را مشخص می‌کنند) و عوامل محیطی که نحوهٔ تحقق آن ظرفیت ژنتیکی را شکل می‌دهند.
عوامل محیطی شامل تغذیه قبل و پس از تولد، بیماری‌های مزمن دوران کودکی، سطح اقتصادی-اجتماعی، دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی، خواب و فعالیت بدنی و همچنین اختلالات هورمونی یا روشهای اندازه‌گیری هستند که به‌طور مستقیم میانگین قد جمعیت را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند.
۱.تاثیر عوامل ژنتیکی بر قد
ژنتیک مهم‌ترین و اولین عامل تأثیرگذار بر قد افراد است. بر اساس مطالعات مختلف، ۶۰ تا ۸۰ درصد از اختلاف قد انسان‌ها نتیجه ساختار ژنتیکی است. بیش از ۱۸۰ ژن شناخته شده‌اند که در اندازه قد نقش دارند. قد کودک بر اساس قد والدین تحت تأثیر قرار می‌گیرد؛ اگرچه فرزندان والدین بسیار بلند یا بسیار کوتاه معمولا قدی نزدیک‌تر به میانگین خواهند داشت (پدیده برگشت به میانگین).
۲.عوامل محیطی که در رشد قد تاثیرگذارند
عوامل محیطی در رشد قد، درصد باقی‌مانده ۲۰ تا ۴۰ درصد از تاثیر بر قد را تشکیل می‌دهند و عمدتا در دوران کودکی و نوجوانی اهمیت حیاتی دارند. در ادامه با برخی عواملی که موثر هتند آشنا خواهیم شد:
۳.تغذیه
رژیم غذایی سالم و متعادل حاوی مواد مغذی ضروری مانند پروتئین، ویتامین‌ها و مواد معدنی برای رشد قد حیاتی است. این مواد مغذی به رشد صحیح استخوانها و عضلات کمک می‌کنند. تغذیه مناسب در دوران کودکی و نوجوانی تأثیر زیادی در افزایش قد دارد.
۴.پروتئین
پروتئین‌های باکیفیت مانند گوشت، ماهی، تخممرغ و لبنیات برای رشد عضلات و استخوانها ضروری هستند. کمبود پروتئین میتواند باعث تأخیر در رشد قد شود. مصرف پروتئین کافی کمک می‌کند تا استخوانها و عضلات به‌طور مؤثر رشد کنند.
۵.کلسیم و ویتامین D
کلسیم برای تقویت استخوانها و ویتامین D برای جذب آن ضروری است. مصرف منابعی مانند لبنیات، سبزیجات برگدار و نور خورشید به استحکام استخوانها و افزایش قد کمک می‌کند. این دو ماده مغذی برای رشد و سلامت استخوانها حیاتی هستند.
۶.روی (Zinc)
روی یکی از مواد معدنی ضروری برای رشد و تقویت سیستم ایمنی است. کمبود این ماده معدنی میتواند رشد قد را کند کند. منابع روی شامل گوشت قرمز، مرغ و دانه‌ها هستند که به رشد طبیعی بدن کمک می‌کنند.
۷.تاثیر سبک زندگی بر رشد قد
سبک زندگی، به‌ویژه تغذیه مناسب (پروتئین، کلسیم، ویتامین D)، خواب کافی و فعالیت بدنی منظم تعیین می‌کند چه مقدار از ظرفیت ژنتیکی رشد قد محقق شود؛ این عوامل هورمون رشد و سلامت استخوانها را تقویت می‌کنند.
در مقابل، سوءتغذیه مزمن، کم‌تحرکی، مصرف دخانیات، عفونت‌های مکرر یا دسترسی نامناسب به مراقبت‌های بهداشتی میتواند رشد را محدود کند و حتی با حالت‌های بدِ ستون‌فقرات قد ظاهری را کاهش دهد.
۸.خواب کافی
خواب کافی و با کیفیت برای رشد بهینه بدن بسیار مهم است، زیرا هورمون رشد (HGH) در هنگام خواب به میزان کافی آزاد میشود. نوجوانان ۱۳ تا ۱۸ ساله نیاز به ۸ تا ۱۰ ساعت خواب در روز دارند.
۹.ورزش
فعالیت‌های بدنی منظم (مانند شنا، بسکتبال، و ورزشهای هوازی) تولید هورمون رشد را تحریک کرده و به تقویت استخوانها و عضلات کمک می‌کنند. ورزشهای کششی مانند یوگا و پیلاتس میتوانند وضعیت قامت (Posture) را بهبود بخشند و باعث بلندتر به نظر رسیدن فرد شوند.
چگونه قد را به درستی اندازه‌گیری کنیم؟
برای اطمینان از اندازه‌گیری دقیق قد، روش استاندارد زیر توصیه میشود:
- زمان اندازه‌گیری: قد را صبح اندازه بگیرید، زیرا قد در طول روز به دلیل فشرده شدن دیسک‌های ستون فقرات کمی کاهش می‌یابد.
- وضعیت بدن: بدون کفش، پشت به دیوار صاف، پاشنه‌ها، باسن و شانه‌ها باید کاملاً چسبیده به دیوار باشند. سر باید رو به جلو باشد.
- ابزار: استفاده از قدسنج یا متر نواری نصب شده روی دیوار.
نتیجه گیری و سوالات متداول
میانگین قد استاندارد برای مردان در ایران بر اساس آخرین برآوردها در بازه ۱۷۴ تا ۱۷۶ سانتیمتر قرار می‌گیرد و این عدد در مقایسه با کشورهای پیشرو مانند هلند (۱۸۴ سانتیمتر) و دانمارک (۱۸۳ سانتیمتر)، ایران را در رده‌های میانی جهانی قرار می‌دهد. عوامل مؤثر بر قد شامل ژنتیک (۶۰ تا ۸۰ درصد)، تغذیه مناسب (پروتئین، کلسیم، ویتامین D)، خواب کافی (برای ترشح هورمون رشد) و فعالیت بدنی منظم است. سن توقف رشد در اکثر پسران تا ۱۸ سالگی اتفاق می‌افتد و بعد از بسته شدن صفحات رشد، افزایش قد طبیعی تقریباً غیرممکن است.
میانگین قد مردان در ایران چقدر است؟
میانگین قد مردان ایرانی بر اساس آمار بهروز در سال ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ در بازه ۱۷۴ تا ۱۷۶ سانتیمتر تخمین زده میشود. این عدد در سالهای اخیر در حال افزایش بوده است.
قد پسران تا چند سالگی رشد می‌کند؟
رشد قد پسران معمولاً تا ۱۸ تا ۱۹ سالگی ادامه دارد. با این حال، در موارد نادر و با کاهش سرعت زیاد، ممکن است تا اوایل ۲۰ سالگی نیز ادامه داشته باشد.
آیا بعد از ۱۸ سالگی افزایش قد طبیعی ممکن است؟
بهصورت طبیعی خیر. پس از بسته شدن صفحات رشد استخوانی، افزایش طول استخوانها دیگر ممکن نیست. افزایش قد واقعی در بزرگسالی تنها از طریق روشهای تخصصی مانند جراحی افزایش قد امکانپذیر است.
چه غذاهایی بیشترین تاثیر را روی رشد قد دارند؟
مواد غذایی غنی از پروتئین (گوشت، ماهی، تخممرغ)، کلسیم (لبنیات، سبزیجات برگدار)، و ویتامین D (نور خورشید، ماهی) بیشترین تأثیر را در دوران رشد دارند.
قد کوتاه از نظر پزشکی چه تعریفی دارد؟
استاندارد دقیق و موثقی برای قد وجود ندارد. اما بر اساس شاخصهای جهانی، مردان کوتاهتر از ۱۶۲ سانتیمتر قدکوتاه در نظر گرفته میشوند. در کشورهای اروپایی که قد بلندتر هستند، مردان کوتاهتر از ۱۷۰ سانتیمتر ممکن است قدکوتاه تلقی شوند.
آیا ژنتیک در قد بیشتر از تغذیه تأثیر دارد؟
بله. عوامل ژنتیکی بین ۶۰ تا ۸۰ درصد از قد نهایی فرد را تعیین می‌کنند، در حالی که عوامل محیطی مانند تغذیه و سبک زندگی بر ۲۰ تا ۴۰ درصد باقی‌مانده تأثیر می‌گذارند.
آیا ورزش میتواند قد را افزایش دهد؟
ورزشهای منظم، بهخصوص ورزشهای هوازی و کششی (مانند یوگا)، میتوانند ترشح هورمون رشد را تحریک کرده و با بهبود وضعیت قامت (اصلاح قوز و گودی کمر)، فرد را بلندتر نشان دهند. ورزش مستقیماً طول استخوانها را پس از بسته شدن صفحات رشد، افزایش نمیدهد.
