چقدر در مورد قند رژیمی می‌دانید؟ آیا تا به حال چیزی در مورد این قندها و کاربردهایشان شنیده‌اید؟ اگر شما هم مدتی است تصمیم گرفته‌اید مصرف شکر معمولی را کاهش دهید، اما گاهی هوس شیرینی‌جات می‌کنید و دل کندن از تنقلات شیرین برای شما دشوار است، قند رژیمی گزینه‌ای است که می‌تواند به بهترین شکل، نیاز شما را برآورده کند. قند رژیمی انواع مختلفی دارد که نه تنها کالری کم‌تری نسبت به قند معمولی دارد، بلکه می‌توانند در کنترل وزن، سلامت دندان‌ها و کنترل قند خون به ویژه برای افراد دیابتی، نقش بسیار مهمی ایفا کند.
اما قند رژیمی چیست؟ چه انواعی دارد؟ و چگونه می‌تواند به سلامت شما کمک کند؟ در این مطلب، به تمام این سوالات پاسخ داده می‌شود و سپس به بررسی مزایا، معایب و کاربردهای آن خواهیم پرداخت.
انواع قندهای رژیمی
قندهای رژیمی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند که هر کدام ویژگی‌ها، مزایا و معایب خاص خود را دارند. آشنایی با هر دسته به شما کمک می‌کند که با دید بازتر و جامع‌تری بتوانید قند جایگزین را انتخاب کنید.
قند رژیمی طبیعی
این دسته، قندهایی طبیعی هستند که معمولاً از منابع گیاهی استخراج می‌شوند و انتخاب فوق‌العاده‌ای برای افرادی به شمار می‌آید که به دنبال جایگزینی سالم‌تر و غیرفرآوری‌شده نسبت به شکر معمولی می‌گردند. این قندها معمولاً کالری بسیار پایین‌تری دارند و تأثیر کم‌تری بر سطح قند خون می‌گذارند. از نمونه‌های مشهور این دسته می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استویا: قندی است که از برگ‌های گیاه استویا استخراج می‌شود و شیرینی آن تقریباً ۳۰۰ برابر شکر معمولی است. استویا فاقد کالری است و برای دیابتی‌ها و افرادی که رژیم‌های کاهش وزن دارند، بسیار مناسب است. تنها یک مشکل در خصوص آن وجود دارد و آن هم این است که برخی افراد، طعم آن را کمی تلخ توصیف می‌کنند که معمولاً در ترکیب با سایر مواد غذایی اصلاح می‌شود.
- اریتریتول: یک الکل قندی طبیعی است که تقریباً بدون کالری است و به طور کامل از بدن دفع می‌شود. طعمی شبیه به شکر دارد و در محصولات مختلف به عنوان شیرین‌کننده به کار می‌رود.
- زایلیتول: شیرین‌کننده‌ای است که نه تنها کالری بسیار پایینی دارد، بلکه از پوسیدگی دندان‌ها نیز به میزان بسیار زیادی جلوگیری می‌کند. از زایلیتول معمولاً در فرمولاسیون آدامس و خمیردندان استفاده می‌شود..
- قند زنجبیلی: ترکیبی از شیرین‌کننده‌های طبیعی به همراه زنجبیل است که علاوه بر شیرینی، خواص ضد التهابی و کنترل قند خون نیز دارد.
- شیره درخت افرا، شیره نارگیل و عسل: این‌ها هم شیرین‌کننده‌های طبیعی محسوب می‌شوند؛ اما باید توجه شود که مصرف آن‌ها در حد اعتدال باشد.
قند رژیمی مصنوعی
این دسته از قندهای رژیمی، معمولاً به صورت صنعتی و شیمیایی تولید می‌شوند تا در تولید مواد غذایی رژیمی و یا نوشیدنی‌های رژیمی مورد استفاده قرار گیرند. شناخته‌شده‌ترین انواع این قندها عبارت‌اند از:
- آسپارتام: احتمالاً نام این قند را بسیار زیاد شنیده و یا بر روی بسته‌بندی مواد غذایی دیده‌اید. شیرینی بسیار بالا و کالری نزدیک به l;صفر این قند موجب شده تا غالباً در نوشیدنی‌های رژیمی کاربرد داشته باشد.
- سوکرالوز: این نوع قند مقاوم به حرارت بوده و برای پخت و پز گزینه‌ای مناسب به حساب می‌آید.
- ساخارین: شیرین‌کننده‌ای بسیار قدرتمند با کالری نزدیک صفر است که طعم آن تا حدودی متفاوت است.
- آسه‌سولفام: شیررین‌کننده‌ای است که طعم خنثی دارد.
مزایای قند رژیمی
احتمالاً بارها و بارها در رسانه‌های مختلف با این موضوع مواجه شده‌اید که مصرف زیاد قند می‌تواند ریسک ابتلا به بیماری‌های مختلف را افزایش داده و اثرات منفی بسیار زیادی بر روی سلامت فرد بگذارد. این مسئله در واقع به نوعی تبدیل شد به نقطه عطف استفاده از قندهای رژیمی که هم سلامت را تضمین می‌کنند و هم می‌توانند به افراد در حفظ و یا کاهش وزن کمک کنند. در ادامه، به صورت مفصل به بررسی مزایای قند رژیمی خواهیم پرداخت و بیشتر با آن آشنا خواهیم شد.
کنترل وزن
قند رژیمی اغلب بدون کالری است و یا کالری بسیار پایینی دارد؛ از این رو، می‌تواند با شکر معمولی جایگزین شده و کالری دریافتی روزانه را به میزان چشم‌گیری کاهش دهد. افزون بر این، مصرف قند رژیمی به شما این امکان را می‌دهد که بدون حذف کامل قند و شیرینی، به وزن دلخواه خود برسید و این واقعاً امتیاز بسیار بزرگی محسوب می‌شود.
کنترل قند خون
قندهای رژیمی، به ویژه انواع طبیعی آن، تأثیر کم‌تری بر افزایش سطح قند خون دارند و به این ترتیب، موجب می‌شوند تا نوسانات شدید قند خون کم‌تر رخ دهند. این موضوع، به ویژه برای افراد دیابتی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
پیشگیری از پوسیدگی دندان
برخی قندهای رژیمی مانند زایلیتول، آسیب‌های ناشی از سایر قندها را به همراه نداشته و حتی به کاهش پوسیدگی دندان نیز کمک می‌کنند. استفاده از این قند، باعث می‌شود که باکتری‌های مضر دهان، محیط را برای رشد و تکثیر، چندان مناسب نبینند.
سلامت قلب
کاهش مصرف کالری و قند اضافه، ریسک بیماری‌های قلبی را به شدت پایین می‌آورد. افزون بر این‌ها، استفاده از قند رژیمی می‌تواند تأثیر مثبت قابل توجهی بر سطح کلسترول و فشار خون در بلند مدت داشته باشد.
دوام بالا و طعم مطبوع
بسیاری از قندهای رژیمی در برابر حرارت مقاوم هستند و قابلیت استفاده به هنگام پخت و پز را نیز دارند. طعم شیرین مطبوع آن‌ها نیز امتیاز دیگری است که ما را مجاب می‌کند تا آن را با قند معمولی جایگزین کنیم.
معایب قند رژیمی
تمام مطالبی که تاکنون در دفاع از قند رژیمی عنوان کردیم، ممکن است این شبهه را ایجاد کند که این نوع از قندها دیگر هیچ عیبی نداشته و می‌توانند بدون محدودیت مصرف شوند؛ در حالی که به هیچ وجه چنین چیزی نیست. قند رژیمی نیز می‌تواند معایبی داشته باشد؛ به این صورت:
افزایش احساس گرسنگی
مصرف برخی شیرین‌کننده‌های رژیمی مصنوعی می‌تواند باعث افزایش میل به غذا و گرسنگی شود. این امر ممکن است موجب پرخوری و افزایش وزن شود.
ناهنجاری متابولیکی
مصرف مداوم قندهای رژیمی مصنوعی ممکن است به تغییر میکروبیوم روده و در نتیجه، مشکلات متابولیکی منجر شود.
ابتلا به دیابت نوع دو
خطر ابتلا به دیابت نوع دو با مصرف بیش از حد قندهای رژیمی مصنوعی همچنان وجود دارد. برخی مطالعات، ارتباط بالقوه‌ای بین مصرف زیاد قندهای مصنوعی و ابتلا به دیابت نوع دو ارائه می‌دهند؛ هرچند شواهد حاصل از آن هنوز کاملاً قطعی نیست.
حساسیت در بیماران خاص
احتمال ایجاد حساسیت همیشه وجود دارد. برخی افراد ممکن است به شیرین‌کننده‌های مصنوعی رژیمی حساسیت داشته باشند و عوارضی چون سردرد یا واکنش‌های آلرژیک نشان دهند.
قندهای رژیمی برای چه کسانی مناسب هستند؟
حالا که مصرف این گروه از قندها هم می‌توانند به نوبه خود، معایب و یا عوارضی را به همراه داشته باشند، پس چه کسانی تحت چه شرایطی می‌توانند مصرف این قندها را در رژیم غذایی روزانه خود بگنجانند و از مزایای آن بهره ببرند؟ در ادامه، به طور کامل این موضوع را توضیح خواهیم داد.
افراد دیابتی
قندهای رژیمی به دلیل تأثیر پایینی که بر قند خون دارند، جایگزین ایده‌آلی برای افراد مبتلا به دیابت هستند (به خصوص استویا و اریتریتول). این قندها به مدیریت بهتر قند خون و کاهش نیاز به داروهای قندی در برخی موارد نیز کمک می‌کنند؛ البته باید توجه داشته باشید که مصرف آن‌ها با این توجیه که سطح قند خون را چندان افزایش نمی‌دهند، نباید به شکل افراطی باشد.
افرادی که رژیم کتوژنیک دارند
انواع بدون کالری و طبیعی قندهای رژیمی، برای جلوگیری از خروج بدن از حالت کتوز در این دسته از رژیم‌ها بسیار مناسب هستند.
افرادی که دنبال کاهش وزن هستند
جایگزینی شکر با قند رژیمی، میزان کالری دریافتی را کاهش داده و روند لاغری را تسهیل می‌کند.
قند رژیمی برای کنترل دیابت موثر است؟
قندهای رژیمی مانند استویا، اریتریتول و زایلیتول به دلیل اینکه به طور ناگهانی موجب افزایش قند خون نمی‌شوند، می‌توانند به افراد دیابتی کمک کنند تا چرخه قند خون و انسولین بتواند در این افراد، بهتر کار کند. مطالعات نشان می‌دهد استفاده از این مواد باعث کاهش نوسانات شدید قند خون شده و به میزان چشم‌گیری به بهبود وضعیت متابولیک دیابتی‌ها کمک می‌کند.
قند رژیمی برای لاغری و کاهش وزن
با جایگزین کردن شکر و قند معمولی با قندهای رژیمی، کالری دریافتی روزانه کاهش می‌یابد. این کاهش کالری به همراه رعایت یک رژیم غذایی متعادل و داشتن فعالیت بدنی منظم، منجر به کاهش وزن و کاهش ذخیره چربی در بدن می‌شود. همچنین، مصرف قند رژیمی جلوی نوسانات شدید قند خون را گرفته و می‌تواند هوس و میل به شیرینی و پرخوری را نیز کم کند.
نکته کاربردی:
برای برنامه‌ریزی دقیق کالری و مدیریت رژیم خود، از اپلیکیشن هویج فیت در استفاده کنید تا روند کاهش وزن و مصرف قند به صورت اصولی و درست کنترل شود.
جمع‌بندی
قند رژیمی گزینه سالم‌تر با پشتوانه دقیق علمی برای جایگزینی شکر و قند معمولی است که در دو نوع طبیعی و مصنوعی در دسترس قرار دارد. با این وجود و با در نظر گرفتن تمامی مزایای قابل توجهی که مصرف قند رژیمی در کنترل وزن، کنترل سطح قند خون و سلامت دهان و دندان دارد، معایبی نیز ممکن است به همراه داشته باشد که ممکن است در شرایط خاص، برای برخی افراد چندان مناسب نباشد.
بهترین راه، در ابتدا کسب آگاهی در این زمینه و سپس، انتخاب قند رژیمی مناسب با نیاز خود و مشورت با متخصص تغذیه است. در نهایت نیز توجه داشته باشید که همیشه رعایت اعتدال، کلید دستیابی به نتایج مطلوب در هر زمینه‌ای است. با توجه به تمام مواردی که در متن به ان اشاره شد، بیایید از همین امروز قند سفید را با یکی از انواع قند رژیمی سالم جایگزین کنیم و تفاوت را در انرژی، سلامت و کنترل وزن خود احساس کنیم.
